چگونه رابطه‌ی عمیق والد- فرزندی بسازیم؟

رابطه مطلوب والد- فرزندی چند ویژگی دارد:

1- کودک در رابطه با والد احساس امنیت کامل دارد و والد را فرد مورد اطمینان زندگی خودش می داند.

2- رفتارهای والد تقریبا با ثبات و پیش بینی پذیر است.

3- کودک می تواند همه وجود احساس، عاطفی و روانی خود را به راحتی ابراز کند و خواسته هایش رو هرچند هم که نامعقول باشند بگوید.

4- حال والد هم در رابطه با فرزندش خوب است.

5- والد دو گوش شنوای خوب و فعال برای شنیدن تمام حرفهای فرزندش دارد.

و اینکه

6- والد خودش را با نیازهای اساسی  هر دوره رشدی فرزندش همسو و هماهنگ می کند.

مثلا اگر کودک تا یک یا یک سال و نیمگی چسبندگی به والد خود را می خواهد ، والد خود را برای پاسخگویی به چنین نیازی آماده می کند و بر اساس نیازهای این دوره به کودک پاسخ می دهد. یا بعد از این دوره که کودک می خواهد تا حدودی از والد خود جدا شود و عمکلرد مستقل داشته باشد، والد شکل رابطه را عوض می کند و فضای رابطه را برای بر آورده شدن این نیاز اساسی کودک آماده می کند.

 

در ادامه به تکنیکها و راهکارهایی می پردازیم که سازنده و شکل دهنده‌ی یک رابطه خوب و عمیق والد فرزندی می باشد.

1- عشق ورزیدن بدون قید و شرط به کودک

عشق ورزیدن بدون قید و شرط یعنی چی؟

یعنی دوست داشتن کودک حتی زمانی که شما را گرفتار و ناراحت می کند، به شما توهین و بی احترامی می کند،  و رفتارهای نامناسبی دارد.

در واقع دوست داشتن بی قید و شرط این نیست که فقط وقتی کودک آرام و تمیز یا نمره بیست گرفته است او را دوست داشته باشید، باید زمانی که در فروشگاه جیغ می کشد یا شما را گاز می گیرد، روی دیوار نقاشی کشیده است، خوب غذا نمی خورد یا حتی پول زیادی رو گم کرده است هنوز هم او را دوست داشته باشید.

شاید با خودتان بگوید چقدر سخت است. مگر می شود آخر؟

فرض کنید که یک تکه طلا دارید و از دستتان روی زمین می افتد و خاکی می شود و یا نه بدتر در درون جوی پر از لجن می افتد. آیا این تکه طلای شما ارزشش را با کثیف شدن از دست داد یا هنوز همان طلاست و برای شما ارزش اولیه را دارد؟

دوست داشتن کودک هم به هیچ شرطی قرار نیست وابسته باشد. یعنی کودک لازم نداشته باشد که یک جور خاصی باشد و یا  رفتارهای خاصی داشته باشد و یا اینکه موفقیت هایی بدست بیاورد تا مورد دوست داشته شدن قرار بگیرد.

شما قرار است به فرزندتان این پیام رو بدهید که فقط و فقط به خاطر وجود خود او و به خاطر اینکه یک انسان است و اینکه فرزند شماست ارزشمند است و به او عشق می ورزید و دوستش دارید.

مثل همان تکه طلا که هر چقدر کثیف باشد و آسیب ببیند،  هنوز هم برای شما طلاست و ارزشمند.

شادی یکی از دلایل بدرفتاری کودکان این باشد که کم دان، کم توان و نیازمندند و همیشه و در هر سنی مهارتهایی هست که آنها برای یک زندگی یا رفتار مناسب یاد نگرفته اند.

پس قرار با تمام بدرفتاری ها و توانایی های کم که کودکان دارند هنوز دوست داشته شوند و مورد عشق قرار بگیرند.

 

 2-  محبت کلامی و جسمانی

شاید کم خرج ترین کاری که یک والد می تواند انجام دهد این باشد که به فرزندش محبت کلامی و جسمانی زیاد ارزانی کند.

حتمن خودتان می دانید که چه کلمات و جملاتی بر روی فرزندتان تاثیر مثبت دارد و عشق و محبت شما را به او انتقال می دهد.

ولی برخی کلمه ها و جمله ها خیلی روی احساس ارزشمندی و دوست داشتنی بودن کودک اثر دارد مثل اینکه:

به کودک بگویید دوستش دارید، بگویید عزیز شماست، بگویید برای شما مهم است، بگویید خوشحالید که او فرزند شماست، بگویید او هدیه بزرگ و ارزشمند زندگی شماست.

و همینطور از چند طریق زیر می توانید محبت جسمانی زیادی به او هدیه دهید:

کودک را در آغوش بگیرید، نوازش کنید، آرام قلقلک بدهید، ببوسید، ماساژ دهید، با هم غلط بزنید، کنارش بنشینید و او را در آغوش بگیرید، وقتی مشغول بازی، انجام تکلیف یا کار خاصی است ، دستی به سر او بکشید یا ضربه ای آرام به شانه او بزنید.

این نوع نوازشهای جسمانی و کلامی تاثیر زیادی روی احساسات و عواطف و در نهایت احساس ارزشمندی فرزند شما دارد.

چند نکته :

نوع تماسها و نوازش های جسمانی که فرزندتان دوست دارد را بشناسید و در بیشتر مواقع آن را انجام بدهید. یعنی اگر کودک با نوعی از نوازش یا تماس جسمی را راحت نیست ولی خود شما آن را دوست دارید بهتر است که که از این نوازش خودداری کنید.

ممکن است کودک تماس جسمانی شما را در  بعضی اوقات نخواهد. شاید بهتر این باشد که در این زمان به کودک نزدیک نشوید تا خود او چنین اجازه ای را بدهد.

برخی اوقات که وقتی فرزندتان در آغوش شماست ، ممکن نسبت به دفعات قبلی زمان بیشتری آغوش شما را بخواهد تا با امنیت و آرامشی که می خواهد برسد. در چنین مواقعی تا جایی که امکان پذیر است اجازه دهید کودک در آغوش شما بماند تا خود او تصمیمی بگیرد که آغوشوتان را ترک کند.

وقتی فرزندتان را نوازش می کنید سعی کنید یک ریتم خاص و آرام داشته باشید که برای کودک خوشایند و آشنا باشد. ریتم آرام و آشنا می تواند کودک را به امنیت و آرامش برساند.

در کل حاصل این نوازش ها کلامی و جسمانی نتیجه گیری ذهنی مثبت کودک است:

من مهم و دوست داشتنی هستم و پدر و مادر من توجه خاص و ویژه ای به من دارند.

 

3– احترام به حریم شخصی، استقلال طلبی و حق انتخاب کودک

داشتن استقلال و کنترل بر زندگی موضوع اساسی هر کودکی است که از همان ماهای ابتدایی زندگی کودک خود را نشان می دهد.

زمانیکه حاضر نیست به آغوش کسی برود که نمی خواهد. زمانی که برای بوسیده شدن خود  را کنار می کشد یا سرش را به سمت دیگر بر می گرداند. زمانی که شما می خواهید به او غذا بدهید ولی اصرار دارد که خودش به تنهایی غذا بخورد.

پدر و مادر باید چه نوع برخوردی با استقلال خواهی کودک داشته باشند؟

شاید پاسخ کلی این باشد:

تا جایی که امکان پذیر است  و کودک به خود و دیگران آسیب جدی نمی زند، بهتر است کودک مستقل عمل کند و حق انتخاب را به او بدهید.

اجازه بدهید با چند مثال این موضوع را بیشتر توضیح دهیم:

شما قصد دارید یک اسباب بازی از اسباب بازهای فرزندتان را به کودک دیگر یدهید ولی فرزندتان راضی نیست. به دلیل اینکه اسباب بازیها به عنوان حریم شخصی فرزندتان محسوب می شود بهتر است به این حریم احترام بگذارید و چنین کاری را انجام ندهید، هر چقدر هم که کودک دیگر اصرار و یا  گریه کند.

فرزند نوپای شما اصرار دارد که همیشه خودش آب بخورد. بهتر با استفاده از یک لیوان پلاستیکی و آب کمی که داخل آن می ریزید اجازه دهید فرزندتان این کار را مستقل انجام دهد.

فرزندتان بر روی پوشیدن یک لباس خاص اصرار دارد و یا یک لباسی را  خیلی دوست دارد و می خواهد بیشتر مواقع آن لباس را بپوشد. به دلیل اینکه این موضوع به هیچکس آسیبی نمی زند، بهتر است حق انتخاب کودک را بپذیرید.

فرزند کوچک شما می خواهد که خود به تنهایی غذا بخورد. ولی هم بازیگوشی می کند و هم اینکه خیلی طولش می دهد. شاید بهتر باشد کمی حوصله به خرج بدهید و زمان بیشتری برای صرف غذا در نظر بگیرید. از طرفی امکاناتی فراهم کنید که کودک بتواند خودش غذا را به تنهایی غذا بخورد. هرچند ممکن غذا خوردنش طول بکشد و کثیف کاری هم بکند، ولی نتیجه می تواند خیلی خیلی خوب باشد.

فرزند شما از کلاس ورزشی یا هنری که شما ثبت نامش کرده اید خوشش نمی آید و با بی حوصلگی کلاس را می رود، اصرار هم دارد که این رشته، رشته مورد علاقه اش نیست و نمی خواهد ادامه دهد. در این موقعیت باید به حرف و حق انتخاب کودک توجه کرد.

توجه به خواسته ها، توجه به حریمی که متعلق به کودک است و احترام به آن، توجه به حق انتخاب کودک در جایی که می شود حق انتخاب را به کودک داد و توجه به استقلال طلبی کودک و فراهم آوردن شرایطی که این استقلال انجام شود، نقش خیلی کلیدی در کاهش پرخاشگری و حرف نشنوی کودک دارد.

چون چیزی که به اون احترام گذاشته شده است و یا رسمیت شناخته شده، فردیت، شخصیت و حقوق کودک است. چیزی که خود کودک هم برای آن سخت تلاش می کند و گاهی اوقات حتی به شدت می جنگد.

 

  4- ارزش و اعتبار بخشیدن به کودکان

ابنکه کسی به کار و یا توانایی ما ارزش ببخشد همیشه برای ما خوشایند است.

مثلا کسی به ما بگوید:

تو راه حل خوبی به ذهنت رسیده

کمکت باعث شد بتونم مشکلم رو بهتر حل کنم

تو این زمینه خیلی خلاقی

احتمالا با شنیدن این جمله ها حال و احساسی خوبی به ما دست می دهد.

حالا اگر شبیه این جملات را به فرزندتان بگویید فکر می کنید چه احساسی پیدا می کند؟

مثلا در کارهای خانه و نظافت به شما کمک کرده است و به او  می گویید:

کمکت باعث شد امروز کارها بهتر و زودتر انجام بشن.

یا در مورد یک موضوع علمی که تازه یاد گرفته برای شما توضیح می دهد. موضوعی که خود شما هم در مورد آن نمی دانستید:

تو باعث شدی امروز من یک چیز جدید و جالب یاد بگیرم

یا فرزندتان یک بازی جذاب و هیجان آور در خانه راه می اندازد:

به او می گویید:

وای چقدر با بازی تو امروز کیف کردم و خوش گذشت.

این نوع ارزش بخشیدن و اعتبار دادن به بچه ها هم باعث بالا رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس آنها تقویت می شود . چون به این نتیجه می رسند، که هم خوبند، هم مفیدند، هم موثرند و هم جالبند.

فقط مراقب باشید که اگر به کودک می گویید راه حل تو راه حل خوبی بود، بعد از آن به او نگویید تو خیلی باهوشی. یعنی نیازی نیست کودک را به طور کلی تحسین کنید. چون اگر بار دیگر یا جای دیگر راه حل خوبی به ذهنش نرسید به این نتیجه می رسد که شاید آنقدر هم که می گویند باهوش نباشد که این نتیجه گیری می تواند به او آسیب بزند.

پس بهتر است در طول روز چند مورد پیدا کنید و صادقانه و صمیمانه از این جملات به بچه ها بگویید و احساس ارزشمند بودن آنها را تقویت کنید.

 

شاید این مطلب را هم بخواهید:

سوالات خلاقانه برای کودکان – با این سوالات کودکتان را به فکر کردن ترغیب کنید

 

پادکست رادیو والدگری را در اپلیکیشنهای زیر دنبال کنید و بشنوید: